Pronomi diretti – zaimki dopełnienia bliższego

Pronomi diretti to zaimki dopełnienia bliższego. Wielu już sama nazwa przyprawia o dreszcze. Jest to jedno z zagadnień, które sprawia początkującym najwięcej problemów.

Poza tym często poznają je jednocześnie z zaimkami dopełnienia dalszego (i pronomi indiretti) oraz zaimkami akcentowanymi, a wtedy mogą mieć wrażenie, że to coś skomplikowanego. Dlatego warto podejść do tego zagadnienia bez pośpiechu.

Pronomi – zaimki

Zacznijmy od początku. A mianowicie czym właściwie są zaimki? Otóż zaimki to odmienne części mowy, które zastępują przede wszystkim rzeczowniki (ale mogą zastępować prawie każdą część zdania).

Używamy ich aby uniknąć w wypowiedzi powtórzeń. Mówiąc na przykład o swojej koleżance, nie musimy za kazdym razem wymieniać jej imienia. Gdy już wiadomo o kogo chodzi, zastępujemy jej imię zaimkiem ona.

W języku włoskim zaimki dzielą się na: osobowe (personali), dzierżawcze (possessivi), wskazujące (dimostrativi), nieokreślone (indefiniti), pytające (interrogativi), względne (relativi) .

Pronomi personali -zaimki osobowe

Zaimki osobowe dzielą się na:

–zaimki osobowe w mianowniku

–zaimki osobowe w celowniku

-zaimki osobowe w bierniku (temat dzisiejszego wpisu)

-zaimki osobowe akcentowane

Pronomi diretti – zaimki osobowe w bierniku

Jeśli ktoś ma już jakąś wiedzę na temat języka włoskiego, to teraz zapewne zapyta: jak to w bierniku? Przecież w języku włoskim nie ma przypadków. I będzie miał rację. Wiem jednak z doświadczenia, że odniesienie tego zagadnienia do naszego rodzimego języka, bardzo pomaga je zrozumieć.

Co musisz wiedzieć o pronomi diretti:

✔️ zaimki dopełnienia bliższego zastępują rzeczownik (osobę, rzecz lub zjawisko)

✔️odpowiadają polskim zaimkom osobowym w bierniku

✔️ odpowiadają na pytanie kogo? co?

✔️ zazwyczaj stoją przed czasownikiem.

Pronomi diretti – odmiana

PRONOMI DIRETTI W PRAKTYCE

Dzwoni do Ciebie koleżanka, aby porozmawiać o przyjęciu urodzinowym, które wkrótce chcesz urządzić. Jest ciekawa kogo zaprosisz.

-Pronto, mi senti? Halo, słyszysz mnie?

-Si, ti sento benissimo. Tak, słyszę Cię świetnie – Ti volevo chiedere…Inviti Marco alla tua festa di compleanno?

-Chciałam Cię zapytać…Zapraszasz Marco na swoje przyjęcie urodzinowe?

– Si, lo invito. Tak, zapraszam go.

– E Maria? La inviti? A Maria? Zapraszasz ją?

– Si, la invito. Tak, zapraszam ją.

– Hai sentito che loro hanno litigato? Słyszałeś, że (oni) się pokłócili?

– Ho sentito, ma li invito lo stesso. Avranno una buona occasione per fare la pace. Słyszałem, ale mimo to ich zaproszę. Będą mieli dobrą okazję, żeby się pogodzić.

Czy rozumiesz już zasadę zastępowania rzeczownika zaimkiem dopełnienia bliższego? Prześledźmy jeszcze raz:

io (ja)- 2 osoba, liczba pojedyncza, rodzaj męski i żeński- przybiera zaimek mi

tu (ty)- 2 osoba, liczba pojedyncza, rodzaj męski i żeński – przybiera zaimek ti

Marco (on) – 3 osoba, liczba pojedyncza, rodzaj męski – przybiera zaimek lo

Maria (ona) – 3 osoba, liczba pojedyncza, rodzaj żeński – przybiera zaimek la

Maria e Marco (oni) – 3 osoba, liczba mnoga, rodzaj męski – przybiera zaimek li

Powyższe przykłady przedstawiają możliwości określania osób za pomocą zaimków dopełnienia bliższego. Spójrzmy teraz na zastosowanie pronomi diretti w przypadku rzeczowników oznaczających rzeczy.

Organizujecie imprezę składkową:

Jeszcze kilka przykładów:

Prendi il caffè? Si, lo prendo. Bierzesz kawę? Tak, biorę (ją).

Chi fa la lista della spesa? La faccio io. Kto robi listę zakupów? Ja ją robię.

E già tardi. Ci porti a casa? Jest już późno. Zawieziesz nas do domu?

Dove siete finiti? Non vi vedo quasi mai! Gdzie się podzialiście? Prawie nigdy was nie widzę.

Loro non sono a casa. Li trovi al bar. Nie ma ich w domu. Znajdziesz ich w barze.

Chi accompagna Anna e Marta al cinema? Le accompagno io. Kto odprowadza Annę i Martę do kina? Ja je odprowadzam.

Zaimek lo w funkcji zaimka rodzaju nijakiego

Jak wiemy w języku włoskim nie ma rodzaju nijakiego, ale zaimek lo może pełnić jego funkcję. Odnosi się do ogólnych faktów, czy zjawisk o których jest mowa i które za jego pomocą możemy określać. Oznacza to.

ZAIMEK LO MOŻE ZASTĘPOWAĆ W ZDANIU OGÓLNY FAKT LUB ZJAWISKO

Chi ha lasciato la porta aperta? Kto zostawił otwarte drzwi?

Non lo so. Nie wiem (tego).

Silvia è un’insegnante? Silvia jest nauczycielką?

Si, lo è. Tak, jest (nią).

Chi prepara la cena? Kto przygotuje kolację?

Lo faccio io. Ja to zrobię.

La tua macchina è sporca. Twój samochód jest brudny.

Si, lo vedo. Widzę (to).

Miejsce zaimka w zdaniu

We wszystkich powyższych przypadkach zaimek stoi przed czasownikiem. Istnieją jednak sytuacje w których zmienia on miejsce w zdaniu.

Dzieje się tak, gdy w zdaniu występują dwa czasowniki, a jednym z nich jest czasownik posiłkowy (potere, volere, dovere). Zaimki mogą wówczas stać zarówno przed pierwszym czasownikiem, jak i po drugim czasowniku w bezokoliczniku.

Mi puoi portare a casa? = Puoi portarmi a casa? Możesz mnie zawieźć do domu?

Ti posso invitare a cena? = Posso invitarti a cena? Mogę Cię zaprosić na kolację?

Lo voglio conoscere. = Voglio conoscerlo. Chcę go poznać.

La voglio vedere. = Voglio vederla. Chcę ją zobaczyć.

La devi conoscere. = Devi conoscerla. Musisz ją poznać.

Non ci possono vedere. = Non possono vederci. Nie mogą nas zobaczyć.

Vi voglio invitare. = Voglio invitarvi. Chcę Was zaprosić.

Li devo aiutare. = Devo aiutarli. Muszę im pomóc.

Le voglio accompagnare. = Voglio accompagnarle. Chcę je odprowadzić.

Kolejnym przypadkiem, w którym zmieniają miejsce w zdaniu jest tryb rozkazujący. Zaimki stoją za czasownikiem, łącząc się z nimi w jeden wyraz.

Mangia il pane! Jedz chleb!= Mangialo! Jedz go!

Mangia la pizza. Jedz pizzę! = Mangiala! Jedz ją!

Pronomi diretti w czasach złożonych

W czasie passato prossimo i w innych czasach złożonych, stosując zaimki dopełnienia bliższego (pronomi diretti), musimy uzgodnić końcówki czasowników odmieniających się z avere, co do liczby (liczba pojedyncza, liczba mnoga) i rodzaju (rodzaj męski, rodzaj żeński) w:

✔️ 3 osobie liczby pojedynczej (lo, la)

✔️ 3 osobie liczby mnogiej (li, le)

Zaimki lo i la przed samogłoskami oraz przed h ulegają elizji, czyli skracamy je do l’.

Prześledźmy poniższe przykłady:

Ho visto Mauro. → lo → L’ho visto ieri.

Ho visto Maria. → la → L’ho vista ieri.

Ho visto Mauro e Maria. → li → Li ho visti ieri.

Ho visto Maria e Emma. → le → Le ho viste ieri.

Możemy uzgodnić końcówki w 1 i 2 osobie liczby pojedynczej (mi, ti) oraz w 1 i 2 osobie liczby mnogiej ( ci, vi), ale nie jest to obowiązkowe.

Np. Laura pyta kolegę:

Mi hai visto ieri ? Widziałeś mnie wczoraj?

Kolega może odpowiedzieć:

Ti ho visto ieri. lub Ti ho vista ieri. Widziałem cię wczoraj.

Maria i Laura pytają znajomego:

Ci hai visto ieri? Widziałeś nas wczoraj?

Znajomy może odpowiedzieć:

Si, vi ho visto ieri. lub Si, vi ho viste ieri. Tak, widziałem was wczoraj.