Pronomi diretti – zaimki dopełnienia bliższego

ZAIMKI OSOBOWE

Zacznijmy od przypomnienia, że zaimki osobowe odmieniają się przez osobę, rodzaj oraz liczbę. Rozróżniamy:

–zaimki osobowe w mianowniku

–zaimki osobowe w celowniku

-zaimki osobowe w bierniku

-zaimki osobowe akcentowane

PRONOMI DIRETTI – ZAIMKI OSOBOWE W BIERNIKU

Dzisiaj zajmiemy się zagadnieniem zaimków dopełnienia bliższego (i pronomi diretti), które wielu uczącym się języka włoskiego wydają się trudne do opanowania. Często poznają je jednocześnie z zaimkami dopełnienia dalszego (i pronomi indiretti) oraz zaimkami akcentowanymi, a wtedy mogą mieć wrażenie, że to coś skomplikowanego. Dlatego warto podejść do tego zagadnienia bez pośpiechu.

Co musisz wiedzieć o pronomi diretti:

✔️ zaimki dopełnienia bliższego zastępują rzeczownik (osobę, rzecz lub zjawisko)

✔️odpowiadają polskim zaimkom osobowym w bierniku

✔️ odpowiadają na pytanie kogo? co?

✔️ zazwyczaj stoją przed czasownikiem.

PRONOMI DIRETTI

	zaimek osobowy w mianowniku	zaimek osobowy w bierniku
ja	io	mi	mnie
ty	tu	ti	ciebie
on	lui	lo	jego (go)
ona	lei	la	ją
Pan	Lei	La	Pana
Pani	Lei	La	Panią
my	noi	ci	nas
wy	voi	vi	was
oni	loro	li	ich
one	loro	le	je
Panowie	Loro	Li	Panów
Panie	Loro	Le	Panie

PRONOMI DIRETTI W PRAKTYCE

Dzwoni do Ciebie przyjaciel, aby porozmawiać o przyjęciu urodzinowym, które wkrótce chcesz urządzić. Jest ciekawy kogo zaprosisz.

-Pronto, mi senti? Halo, słyszysz mnie?

-Si, ti sento benissimo. Tak, słyszę Cię świetnie

– Ti volevo chiedere…Inviti Marco alla tua festa di compleanno? Chciałem Cię zapytać…Zapraszasz Marco na swoje przyjęcie urodzinowe?

– Si, lo invito. Tak, zapraszam go.

– E Maria? La inviti? A Maria? Zapraszasz ją?

– Si, la invito. Tak, zapraszam ją.

– Hai sentito che loro hanno litigato? Słyszałeś, że się pokłócili?

– Ho sentito, ma li invito lo stesso. Avranno una buona occasione per fare la pace. Słyszałem, ale mimo to ich zaproszę. Będą mieli dobrą okazję, żeby się pogodzić.

Czy rozumiesz już zasadę zastępowania rzeczownika zaimkiem dopełnienia bliższego? Prześledźmy jeszcze raz:

io – 2 osoba, liczba pojedyncza, rodzaj męski – przybiera zaimek mi

tu – 2 osoba, liczba pojedyncza, rodzaj męski – przybiera zaimek ti

Marco – 3 osoba, liczba pojedyncza, rodzaj męski – przybiera zaimek lo

Maria – 3 osoba, liczba pojedyncza, rodzaj żeński – przybiera zaimek la

Maria e Marco – 3 osoba, liczba mnoga, rodzaj męski – przybiera zaimek li

Powyższe przykłady przedstawiają możliwości określania osób za pomocą zaimków dopełnienia bliższego. Spójrzmy teraz na zastosowanie pronomi diretti w przypadku rzeczowników oznaczających rzeczy.

Organizujecie imprezę składkową:

Chi porta il gelato?	Lo porta Davide.	3 osoba, l. poj., rodzaj męski
Chi porta il tiramisù?	Lo porta Anna.	3 osoba, l. poj., rodzaj męski
Chi porta lo spumante?	Lo porta Marta.	3 osoba, l. poj., rodzaj męski
Chi porta la torta?	La porta Michele	3 osoba, l. poj., rodzaj żeński
Chi porta la pizza?	La porta Emanuele.	3 osoba, l. poj., rodzaj żeński
Chi porta la frutta?	La porta Alice.	3 osoba, l. poj., rodzaj żeński
Chi porta i bicchieri?	Li porta Maria.	3 osoba, l. mn., rodzaj męski
Ci porta i piatti?	Li porta Emma	3 osoba, l. mn., rodzaj męski
Chi porta le frittelle?	Le porta Sofia.	3 osoba, l. mn., rodzaj żeński
Chi porta le pizzette?	Le porta Greta.	3 osoba, l. mn., rodzaj żeński

Jeszcze kilka przykładów:

Prendi il caffè? Si, lo prendo.

Chi fa la lista della spesa? La faccio io.

E già tardi. Ci porti a casa?

Dove siete finiti? Non vi vedo quasi mai!

Luca e Giulia non sono a casa. Li trovi al bar.

Chi accompagna Anna e Marta al cinema? Le accompagno io.

ZAIMEK LO W FUNKCJI ZAIMKA RODZAJU NIJAKIEGO

Jak wiemy w języku włoskim nie ma rodzaju nijakiego, ale zaimek lo może pełnić jego funkcję. Odnosi się do ogólnych faktów, czy zjawisk o których jest mowa i które za jego pomocą możemy określać. Oznacza to.

ZAIMEK LO MOŻE ZASTĘPOWAĆ W ZDANIU OGÓLNY FAKT LUB ZJAWISKO

Chi ha lasciato la porta aperta? Kto zostawił otwarte drzwi?

Non lo so. Nie wiem (tego).

Silvia è un’insegnante? Silvia jest nauczycielką?

Si, lo è. Tak, jest (nią).

Chi prepara la cena? Kto przygotuje kolację?

Lo faccio io. Ja to zrobię.

La tua macchina è sporca. Twój samochód jest brudny.

Si, lo vedo. Widzę (to).

MIEJSCE ZAIMKA W ZDANIU

We wszystkich powyższych przypadkach zaimek stoi przed czasownikiem. Istnieją jednak sytuacje w których zmienia on miejsce w zdaniu.

Dzieje się tak, gdy w zdaniu występują dwa czasowniki, a jednym z nich jest czasownik posiłkowy (potere, volere, dovere). Zaimki mogą wówczas stać zarówno przed pierwszym czasownikiem, jak i po drugim czasowniku w bezokoliczniku.

Mi puoi portare a casa? = Puoi portarmi a casa?

Ti posso invitare a cena? = Posso invitarti a cena?

Lo voglio conoscere. = Voglio conoscerlo.

La voglio vedere. = Voglio vederla.

La devi conoscere. = Devi conoscerLa.

Non ci possono vedere. = Non possono vederci.

Vi voglio invitare. = Voglio invitarvi.

Li devo aiutare. = Devo aiutarli.

Le voglio accompagnare. = Voglio accompagnarle.

Kolejnym przypadkiem, w którym zmieniają miejsce w zdaniu jest tryb rozkazujący. Zaimki stoją za czasownikiem, łącząc się z nimi w jeden wyraz.

Mangia il pane! = Mangialo!

Mangia la pizza. = Mangiala!

CZASY ZŁOŻONE Z PRONOMI DIRETTI

W czasie passato prossimo i w innych czasach złożonych, stosując zaimki dopełnienia bliższego (pronomi diretti), musimy uzgodnić końcówki czasowników odmieniających się z avere, co do liczby (liczba pojedyncza, liczba mnoga) i rodzaju (rodzaj męski, rodzaj żeński) w:

✔️ 3 osobie liczby pojedynczej (lo, la)

✔️ 3 osobie liczby mnogiej (li, le)

Zaimki lo i la przed samogłoskami oraz przed h ulegają elizji, czyli skracamy je do l’.

Prześledźmy poniższe przykłady:

Ho visto Mauro. → lo → L‘ho visto ieri.

Ho visto Maria. → la → L‘ho vista ieri.

Ho visto Mauro e Maria. → li → Li ho visti ieri.

Ho visto Maria e Emma. → le → Le ho viste ieri.

Możemy uzgodnić końcówki w 1 i 2 osobie liczby pojedynczej (mi, ti) oraz w 1 i 2 osobie liczby mnogiej ( ci, vi), ale nie jest to obowiązkowe.

Np. Laura pyta kolegę:

Mi hai visto ieri ? Widziałeś mnie wczoraj?

Kolega może odpowiedzieć:

Ti ho visto ieri. lub Ti ho vista ieri. Widziałem cię wczoraj.

Maria i Laura pytają znajomego:

Ci hai visto ieri? Widziałeś nas wczoraj?

Znajomy może odpowiedzieć:

Si, vi ho visto ieri. lub Si, vi ho viste ieri. Tak, widziałem was wczoraj.