Przymiotniki dzierżawcze to po włosku gli aggettivi possessivi, a zaimki dzierżawcze to i pronomi possessivi
Do czego służą, jakie mają formy i czym właściwie się różnią? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule.
Przymiotniki i zaimki dzierżawcze
Szukając informacji o zaimkach dzierżawczych w sieci czy zaglądając do różnych podręczników do gramatyki, łatwo możemy ulec konsternacji. W jednych bowiem zaliczane są do przymiotników, a w innych do zaimków.
Dlaczego?
Jest tak z powodu różnic w gramtyce języka polskiego i języka włoskiego. Ponieważ włoskie przymiotniki dzierżawcze odpowiadają bardziej polskim zaimkom, często tak właśnie są klasyfikowane.
Możemy się spotkać zatem z nazwą przymiotnik dzierżawczy lub zaimek przymiotny dzierżawczy. Ale to nie wszystko, bo oprócz tego istnieją również zaimki rzeczowne dzierżawcze.
Przejdźmy zatem do ich omówienia.
*Wiedza ta nie jest jednak niezbędna do ich poprawnego używania. Jeśli zatem zagadnienia gramatyczne niezbyt Cię interesują, możesz spokojnie pominąć ten punkt i przejść do ich zastosowania i form.
W języku włoskim wyróżniamy:
AGGETTIVI DETERMINATIVI przymiotniki określające, które towarzyszą rzeczownikowi (czasami nazywane rownież zaimkami przymiotnymi)
Wśród nich wyróżniamy: zaimki dzierżawcze (possessivi), wskazujące (dimostrativi), nieokreślone (indefiniti), pytające (interrogativi), wykrzyknikowe (esclamativi), liczebniki (numerali).
PRONOMI DETERMINATIVI zaimki rzeczowne, które zastepują rzeczownik i pełnią jego funkcję
Dzielą się na: zaimki dzierżawcze (possessivi), wskazujące (dimostrativi), nieokreślone (indefiniti), pytające (interrogativi), względne (relativi), osobowe (personali).
Różnica między przymiotnikiem, a zaimkiem dzierżawczym
Rożnica między przymiotnikiem dzierżawczym, a zaimkiem dzierżawczym, dla przeciętnego użytkownika języka włoskigo, jest w zasadzie żadna. A to dlatego, że ich formy są identyczne.
Jednak warto wiedzieć, że w gramatyce języka włoskiego przymiotnik dzierżawczy to ten który towarzyszy rzeczownikowi.
Hai visto il mio orologio? Widziałeś mój zegarek?
Natomiast zaimek rzeczowny dzierżawczy to ten, który rzeczownik zastępuje. Wystepuje zatem w zdaniu samodzielnie (bez rzeczownika).
Questa macchina nera è di Marco. La mia è bianca. Ten czarny samochód jest Marka. Mój jest biały.
Czyli:
Questa macchina nera è di Marco. La mia macchina è bianca. – przymiotnik dzierżawczy
Questa macchina nera è di Marco. La mia è bianca. – zaimek rzeczowny dzierżawczy
Zastosowanie przymiotników i zaimków dzierżawczych
Jakie jest zastosowanie przymiotników i zaimków dzierżawczych?
Otóż za ich pomocą określamy przynależność czegoś lub kogoś do danej osoby lub rzeczy.
Venezia è la mia città preferita in Italia.
Wenecja to moje ulubione miasto we Włoszech.
La loro amica abita a Venezia.
Ich przyjaciółka mieszka w Wenecji.
Suo fratello lavora nell’albergo a Venezia.
Jego brat pracuje w hotelu w Wenecji.
Formy przymiotników i zaimków dzierżawczych
Wiemy już w jakich sytuacjach stosujemy przymiotniki i zaimki dzierżawcze, czas zatem poznać ich formy.
Wcześniej jednak jeszcze kilka istotnych informacji.
Otóż w języku włoskim przymiotniki i zaimki dzierżawcze odmieniają się, a mówiąć prościej ich forma zmienia się w zależności od osoby (ja, ty, on, ona itd.), liczby (pojedyncza, mnoga) i rodzaju (męski, żeński).
Występują z rodzajnikiem określonym lub nieokreślonym (poza kikoma wyjątkami, które omówimy poźniej).
Ich forma nie zależy od tego kim jest posiadający, ale posiadany czy przynależny (przedmiot, zwierzę osoba). Poza tym również forma rodzajnika odnosi się do posiadanego!
Brzmi to skomplikowanie, ale po przeanalizowaniu kilku przykładów z pewnością wszystko okaże sie całkiem proste.
Poznajmy zatem ich formy:
| Liczba pojedyncza rodzaj męski | Liczba pojedyncza rodzaj żeński | Liczba mnoga rodzaj męski | Liczba mnoga rodzaj żeński | |
|---|---|---|---|---|
| 1 osoba l. pojedyncza (io) | mio mój | mia moja | miei moi | mie moje |
| 2 osoba l.poj. (tu) | tuo twój | tua twoja | tuoi twoi | tue twoje |
| 3 osoba l.poj. (lui, lei, Lei) | suo jego, jej, swój Suo Pana, Pani | sua jego, jej, swoja Sua Pana, Pani | suoi jego, jej, swoi Suoi Pana, Pani | sue jego, jej, swoje Sue Pana, Pani |
| 1 osoba l.mnoga (noi) | nostro nasz | nostra nasza | nostri nasi | nostre nasze |
| 2 osoba l.mn. (voi) | vostro wasz | vostra wasza | vostri wasi | vostre wasze |
| 3 osoba. l.mn. (loro) | loro ich, swój Vostro Panów, Pań, Państwa | loro ich, swoja Vostra Panów, Pań, Państwa | loro ich, swoi Vostri Panów, Pań, Państwa | loro ich, swoje Vostre Panów, Pań, Państwa |
Przykłady
Chcemy na przyklad powiedzieć mój pies. Po włosku pies to il cane.
Jest to rzeczownik rodzaju męskiego (wskazuje nam na to rodzajnik określony il), liczby pojedynczej. Spójrzmy na tabelkę powyżej. Widzimy, że musimy siegnąć do pierwszej kolumny – tam gdzie jest rodzaj męski, liczba pojedyncza. W niej odnajdujemy potrzebną nam formę. W naszym przypadku jest mio oznaczający mój. Proste, prawda?
| Liczba pojedyncza rodzaj męski | |
|---|---|
| 1 osoba l. pojedyncza (io) | il mio cane mój pies |
| 2 osoba l.poj. (tu) | il tuo cane twój pies |
| 3 osoba l.poj. (lui, lei, Lei) | il suo cane jego, jej pies il Suo cane Pani, Pana pies |
| 1 osoba l. mnoga (noi) | il nostro cane nasz pies |
| 2 osoba l.mn. (voi) | il vostro cane wasz pies |
| 3 osoba. l.mn. (loro) | il loro cane ich pies il Vostro cane Panów, Pań, Państwa pies |
Teraz prześledźmy rzeczownik rodzaju żeńskiego np. la casa (dom).
| Liczba pojedyncza rodzaj żeński | |
|---|---|
| 1 osoba l. pojedyncza (io) | la mia casa mój dom |
| 2 osoba l.poj. (tu) | la tua casa twój dom |
| 3 osoba l.poj. (lui, lei, Lei) | la sua casa jego, jej, swój dom la Sua casa Pani, Pana dom |
| 1 osoba l.mnoga (noi) | la nostra casa nasz dom |
| 2 osoba l.mn. (voi) | la vostra casa wasz dom |
| 3 osoba. l.mn. (loro) | la loro casa ich, swój dom la Vostra casa Panów, Pań, Państwa dom |
Przejdźmy do liczby mnogiej. Zobaczmy na przykład rzeczownik rodzaju męskiego i genitori (rodzice).
| Liczba mnoga rodzaj męski | |
|---|---|
| 1 osoba l. pojedyncza (io) | i miei genitori moi rodzice |
| 2 osoba l.poj. (tu) | i tuoi genitori twoi rodzice |
| 3 osoba l.poj. (lui, lei, Lei) | i suoi genitori jego, jej, swoi rodzice Suoi Pani, Pana rodzice |
| 1 osoba l.mnoga (noi) | i nostri genitori nasi rodzice |
| 2 osoba l.mn. (voi) | i vostri genitori wasi rodzice |
| 3 osoba. l.mn. (loro) | i loro genitori ich, swoi rodzice i Vostri genitori Panów, Pań, Państwa rodzice |
A teraz rodzaj żeński na przykład rzeczownik le scarpe (buty).
| Liczba mnoga rodzaj żeński | |
|---|---|
| 1 osoba l. pojedyncza (io) | le mie scarpe moje buty |
| 2 osoba l.poj. (tu) | le tue scarpe twoje buty |
| 3 osoba l.poj. (lui, lei, Lei) | le sue scarpe jego, jej, swoje le Sue scarpe Pana, Pani buty |
| 1 osoba l.mnoga (noi) | le nostre scarpe nasze buty |
| 2 osoba l.mn. (voi) | le vostre scarpe wasze buty |
| 3 osoba. l.mn. (loro) | le loro scarpe ich, swoje buty le Vostre scarpe Panów, Pań, Państwa buty |
Zwróćmy uwagę, że zaimki dzierżawcze łączą sie tylko z rodzajnikami określonymi il, la, i, le. Co w takim razie z rzeczownikami, ktore mają rodzajnik lo, l’, gli? Na przykład: lo psicologo, l’auto, l’acqua, gli zii. Otóż w połączeniu z zaimkiem przyjmują one rodzajniki:
– il (dla rodzaju męskiego, liczby pojedynczej)
-la (dla rodzaju żeńskiego, liczby pojedynczej)
-i (dla rodzaju męskiego, liczby mnogiej)
-le (dla rodzaju żeńskiego, liczby mnogiej)
Spójrzmy:
lo psicologo (psycholog) – il mio psicologo (mój psycholog)
l’auto (samochód) – la mia auto (mój samochód)
gli zii (wujkowie) – i miei zii (moi wujkowie)
Wyjątki
Opuszczamy rodzajnik (określony lub nieokreślony), jeśli przymiotnik czy zaimek dzierżawczy znajduje się przed nazwami członków rodziny w liczbie pojedynczej (madre/matka, padre/ojciec, figlio/syn, figlia/córka, fratello/brat, sorella/siostra, marito/mąż, moglie/żona, itd.).
Taka jest zasada, ale od niej niestety są też wyjątki.
Mianowicie kiedy mówimy o jakimś członku rodziny w sposób zdrobniały np. il babbo/tatuś, la mamma/mama, la sorellina/siostrzyczka, il nonnino/dziadziuś itp., to rodzajnika nie opuszczamy. To samo dotyczy nazw złożonych jak np. pradziadek/il bisnonno, prababcia/la bisnonna. Tutaj też używamy rodzajnika.
Zawsze używamy również rodzajnika z przymiotnikiem i zaimkiem loro. (Powiemy zatem mio zio/mój wujek, ale i loro zio/ich wujek).
Podsumujmy:
| mia madre moja matka | la mia mamma moja mama |
| tuo padre twój ojciec | il tuo papà twój tata |
| sua sorella jego, jej siostra | la sua sorellina jego siostrzyczka la sua sorella maggiore jego starsza siostra la sua bella sorella jego piękna siostra le sue sorelle jego siostry |
| suo fratello jego brat | il suo fratellino jego braciszek il suo fratello maggiore jego starszy brat il suo fratello sposato jego żonaty brat i suoi fratelli jego bracia |
| nostro nonno nasz dziadek | il nostro nonnino nasz dziadziuś i nostri nonni nasi dziadkowie il nostro nonno materno nasz dziadek ze strony matki |
| nostra nonna nasza babcia | la nostra nonnina nasza babunia le nostre nonne nasze babcie la nostra nonna paterna nasza babcia ze strony ojca |
| vostro figlio wasz syn | il vostro figliolo wasz synek i vostri figli wasi synowie |
| vostra figlia wasza córka | la vostra figliola wasza córeczka la vostra figlia minore wasza młodsza córka le vostre figlie wasze córki |
| il loro zio ich wujek i loro zii ich wujkowie |
Ponadto rodzajnik pomijamy w wykrzyknieniach, jak na przykład:
Caro mio! Mój drogi!
Dio mio! Mój Boże!
Zaimek dzierżawczy w języku włoskim nie jest poprzedzony rodzajnikiem również w niektórych wyrażeniach takich jak:
- a casa mia – u mnie w domu
- da parte mia – z mojej strony
- per colpa mia – z mojej winy
Jeśli chcesz więcej treści tego typu – daj znać w komentarzu! To dla mnie duża zachęta i sygnał, że są one przydatne.
Dodaj komentarz