Imperfetto – czas przeszły niedokonany

Imperfetto jest czasem przeszłym niedokonanym. Co to oznacza? Otóż używamy go, aby wyrazić czynności nie mające ściśle określonego zakończenia. Nie wiemy, czy się zakończyły czy nie, bo ta informacja nie jest zawarta w kontekście zdania. Intencją mówiącego nie jest zwrócenie uwagi na to czy się dokonały czy nie, a na sam fakt ich zaistnienia.

Jego przeciwieństwem jest poznany przez nas wcześniej czas przeszły dokonany passato prossimo, którego z kolei używamy do opisywania zdarzeń i czynności jednorazowych. Opisujemy za jego pomocą te sytuacje czy uczucia, które nie mają znamion zwyczajowych, tzn. wydarzyły się tylko raz, w danym momencie i zostały już zakończone.

Często mamy problem z wyborem pomiędzy tymi dwoma czasami i myślę, że warto by było ten temat omówić obszerniej w osobnym artykule. Jeśli jesteście zainteresowani, napiszcie w komentarzu!

A teraz przejdźmy do budowy czasu imperfetto i omówienia jego zastosowania.

Jak tworzymy imperfetto

Jak już wiemy (a kto nie pamięta, może spojrzeć na wpis o czasie teraźniejszym), czasowniki w języku włoskim podzielone są na trzy grupy odmian w zależności od swojej końcówki. Mamy czasowniki kończące się na -are, -ere, -ire.

I grupa	II grupa	III grupa
-are	-ere	-ire

Co musimy zrobić aby odmienieć czasownik w imperfetto?

Po pierwsze musimy oddzielić końcówkę, a to co nam zostaje jest nazywane tematem.

Następnie do tematu dodajemy nową końcówkę zgodną z odmianą w tym czasie.

Inaczej mówiąc podmieniamy końcówki – jedną ucinamy, a drugą dodajemy.

czasownik	temat	końcówka
parlare mówić	parl	are
leggere czytać	legg	ere
sentire słyszeć	sent	ire

Poznajmy zatem schemat odmiany czasowników w imperfetto.

	I grupa -are	II grupa -ere	III grupa -ire
ja	-avo	-evo	-ivo
ty	-avi	-evi	-ivi
on ona	-ava	-eva	-iva
my	-avamo	-evamo	-ivamo
wy	-avate	-evate	-ivate
oni	-avano	-evano	-ivano

Spójrzmy teraz na odmianę przykładowych czasowników:

	I grupa -are parlare	II grupa -ere leggere	III grupa -ire sentire
ja	parlavo	leggevo	sentivo
ty	parlavi	leggevi	sentivi
on ona	parlava	leggeva	sentiva
my	parlavamo	leggevamo	sentivamo
wy	parlavate	leggevate	sentivate
oni	parlavano	leggevano	sentivano

Uwaga! Akcent w trzeciej osobie liczby mnogiej pada na trzecią sylabę od końca! par-la-va-no, le-gge-va-no, sen-ti-va-no.

Odmiana czasowników nieregularnych

Powyższe zasady odmiany czasowników odnoszą się do odmiany czasowników regularnych. Czas imperfetto ma również kilka czasowników odmieniających się nieregularnie. Poniżej znajdziecie ich zestawienie wraz z odmianą:

	essere być	fare robić	dire mówić
ja	ero	facevo	dicevo
ty	eri	facevi	dicevi
on ona	era	faceva	diceva
my	eravamo	facevamo	dicevamo
wy	eravate	facevate	dicevate
oni	erano	facevano	dicevano

	bere pić	porre położyć, kłaść	tradurre tłumaczyć
ja	bevevo	ponevo	traducevo
ty	bevevi	ponevi	traducevi
on ona	beveva	poneva	traduceva
my	bevevamo	ponevamo	traducevamo
wy	bevevate	ponevate	traducevate
oni	bevevano	ponevano	traducevano

Potrafimy juz odmienić czasowniki w imperfetto, a zatem przyjrzyjmy się teraz bliżej sytuacjom w jakich możem użyć tego czasu.

Imperfetto i jego zastosowanie

Zastosowanie tego czasu to wszelkiego rodzaju opisy osób, ich charakteru czy zachowań. Także opisy zwierząt, przyrody czy zjawisk atmosferycznych. Wszelkie czynności zwyczajowe, powtarzające się. Ważne, że odnoszą się do przeszłości i nie mają jasno określonego końca. Wiemy, że trwały przez jakiś czas, ale nie wiemy czy się zakończyły, ponieważ ta informacja nie jest podana.

Poza tym użyjemy go przy opisywaniu dwóch czynności czy zdarzeń dziejących się w tym samym czasie, ale też w sytuacji kiedy jedna czynność zostanie przerwana przez inną.

Le vacanze con la mia amica erano sempre piene di risate!

-czynności zwyczajowe, powtarzające się

Wszelkie czynności mające znamiona powtarzalności i trwające przez jakiś czas. Nie jest tu istotne (i dlatego nie jest sprecyzowane) czy czynność się zakończyła. Ważniejsze jest podkreślenie tego, że trwała jakiś czas lub powtarzała się regularnie.

Da bambino andavo spesso al mare con il mio papà. W dzieciństwie często jeździłem nad morze z moim tatą.

Andavo a scuola tutti i giorni in bici. Codziennie jeździłem do szkoły rowerem.

Anna viveva col papà e andava all’asilo tutti i giorni. Anna mieszkała z tatą i codziennie chodziła do żłobka.

Quando ero piccola, giocavo tantissimo a nascondino. Kiedy byłem mała, często bawiłam się w chowanego.

Da piccolo dormivo sempre con un orsetto di peluche. Będąc dzieckiem zawsze spałem z pluszowym misiem.

Da qualche tempo viveva a Parigi. Od pewnego czasu mieszkała w Paryżu.

Di solito passava l’estate dai nonni. Wakacje zazwyczaj spędzała u dziadków.

Nessuno mi credeva quando dicevo la verità. Kiedy mówiłem prawdę, nikt mi nie wierzył.

Ogni volta quando veniva da me portava dei fiori. Za każdym razem kiedy do mnie przychodził, przynosił kwiaty.

Di solito andavo al lavoro in macchina. Zazwyczaj jeździłem do pracy samochodem.

Nel 2017 abitavo a Parigi. W 2017 mieszkałem w Paryżu.

– opisy osób, ich wyglądu zewnętrznego, cech charakteru, opisy miejsc oraz sytuacji w przeszłości

Mia nonna era alta e snella. Moja babcia była wysoka i szczupła.

Da ragazza aveva paura del buio. Od dziecka bała się ciemności.

La casa era vecchia e rovinata ma aveva un bel giardino. Dom był stary i zniszczony, ale miał piękny ogród.

L’appartamento era disposto su due piani. Mieszkanie było piętrowe.

Il ragazzo aveva i capelli lunghi e indossava i jeans strappati. Chłopak miał długie włosy i nosił podarte jeansy.

Elena era una bambina molto tranquilla. Elena była bardzo spokojnym dzieckiem.

Cosa facevi a Milano? Co robiłeś w Mediolanie?

Chi c’era al matrimonio di tua sorella? Kto był na ślubie twojej siostry?

All’orizzonte si vedeva la Corsica. Na horyzoncie widać było Korsykę.

L’estate scorsa pioveva e faceva molto freddo. Zeszłego lata padało i było bardzo zimno.

Zwróćmy uwagę, że często używamy go z takimi określeniami jak na przykład: spesso, regolarmente, tutti i giorni, ogni volta, una volta, da bambino/a, da piccolo/a, di solito, da qualche tempo.

-dwie czynności odbywające się jednocześnie

Gdy chcemy opisać dwie czynności, które odbywały się w tym samym czasie i czas ich trwania był taki sam. Zazwyczaj występuje po mentre lub quando.

1 czynność imperfetto	2 czynność imperfetto
Mentre giocavo,	mia nonna guardava la televisione.
Mentre mangiavo,	leggevo un libro.
Parlava al telefono	e stirava le lenzuola.
Quando mia madre preparava la cena,	io sistemavo la casa.
Preparava la cena	mentre io facevo il bagno.
Ieri mentre pulivo la casa,	Luca cucinava.

– dwie czynności, w tym jedna przerwana przez inną

Kiedy opisujemy dwie czynności przeszłe z których jedna została przerwana przez inną. Czynność, która trwała, opisujemy za pomocą imperfetto, a czynność, która ją przerwała wyrażamy w czasie passato prossimo.

1 czynność imperfetto	2 czynność passato prossimo
Mentre facevo la doccia,	mi ha chiamato mio fratello.
Mentre guardavo la tv,	è arrivato un mio amico.
Ieri sera mentre parlavo al telefono,	ho sentito un rumore strano.
Quando vivevo a Milano,	ho conosciuto tanta gente.
Mentre andavo al parco,	ho incontrato Luca.
Leggevo un libro	quando sei arrivato.