Poznaliśmy już przymiotniki włoskie i sposób ich odmiany. Dzisiaj poznamy znaczenie i specyficzną odmianę, którą charakteryzują się dwa przymiotniki: bello (piękny/a, ładny/a, przystojny/a) i buono (dobry/a).
Przymiotniki bello i buono
Bello jest jednym z przymiotników, które mają inne znaczenie w zależności od tego czy stoją przed, czy po rzeczowniku.
W pozycji przed rzeczownikiem w liczbie pojedynczej przymiotnik bello odmienia się jak rodzajnik określony (czyli dopasowuje końcówkę do głoski następującego po nim rzeczownika).
W liczbie pojedynczej bello przed samogłoskami ulega elizji (skróceniu) do bell’. Możemy się również spotkać z jego pełnym zapisem (np. bella amica) i nie jest to błąd, bo choć skracanie jest zalecane ze względów fonetycznych, to nie jest obowiązkowe.
Bello w pozycji po rzeczowniku lub kiedy występuje samodzielnie, jest w swojej formie podstawowej. Pamiętamy, że po rzeczowniku stoją przymiotniki, miedzy innymi z przysłówkiem.
Powiemy zatem:
– il posto molto bello, i posti molto belli
– lo studente molto bello, gli studenti molto belli,
– la camera molto bella, le camere molto belle
– l’amica molto bella, le amiche molto belle
– l’amico molto bello, gli amici molto belli.
ZNACZENIE
Kiedy możemy użyć przymiotnika bello? Przymiotnik ten może mieć różne znaczenie w zależności od tego czy użyjemy go w jego podstawowym znaczeniu (które wyraża aspekt pozytywny), czy też kiedy użyjemy go w sensie negatywnym i ironicznym.
Przyjrzyjmy się różnym możliwościom jego użycia:
→ wyrażenie pozytywnej opinii na temat czyjegoś wyglądu zewnętrznego czy aspektu estetycznego jakiegoś przedmiotu, zjawiska
Możemy zatem powiedzieć bella o kobiecie (lei è una bella donna) czy o przystojnym mężczyźnie (lui è un bell’uomo), o filmie lub spektaklu, który jest przyjemny dla oka (un bel film, un bello spettacolo). Bello użyjemy zachwycając się piękną panoramą (che bel panorama!) czy pogodą (fa bel tempo, oggi il tempo è proprio bello).
→ odpowiednik polskiego miło, fajnie
Użyjemy bello chcąc wyrazić przyjemność, na przykład z zobaczenia kogoś (è stato bello vederti) czy ze wspólnego wyjścia i spędzenia czasu (è stato proprio bello uscire con te), pytając co ciekawego robisz, czym się zajmujesz (cosa fai di bello).
→ wzmocnienie przekazu
Bello pomaga też wzmocnić siłę wyrazu tego, co chcemy przekazać. Użyjemy go, mówiąc na przykład, że długo na kogoś czekamy (ti aspetto un bel po’), zupełnie nic o nas nie wie (tu non sai un bel niente di me), że zupełnie nic nam nie powiedział ( non mi ha detto un bel niente).
→ nadanie wypowiedzi sensu ironicznego
Możemy użyć bello chcąc wyrazić się negatywnie o czymś/kimś, nadając wypowiedzi sens ironiczny. Kiedy na przykład przyjaciel odmówi Ci wyświadczenia przysługi (che bell’amico che sei ) czy dając do zrozumienia, że kawał nie był śmieszny (sarebbe una bella barzelletta, se fosse divertente).
→ idiomy
farsi bella – użyjemy na przykład, kiedy szykujemy się do wyjścia i robimy się na bóstwo (mi sono fatta bella)
sul più bello – gdy coś się zdarzy w najciekawszym, najważniejszym momencie (sul più bello del film è andata via la luce)
questa è bella! – to jest niezłe! to jest dobre!
fare bella figura – oznacza robić dobre wrażenie (se vuoi fare bella figura, devi rispondere in modo chiaro e semplice). W znaczeniu negatywnym użyjemy go na przykład, kiedy ktoś przyniesie nam wstyd swoim zachowaniem (che bella figura che mi hai fatto fare – powie mama do syna, który rzucił się w złości na podłogę w sklepie).
PRZYMIOTNIK BUONO – ODMIANA
Podobnie jak bello, przymiotnik buono ma inne znaczenie w zależności od tego czy stoi przed, czy po rzeczowniku.
W pozycji przed rzeczownikiem w liczbie pojedynczej przymiotnik buono zachowuje się jak rodzajnik nieokreślony, czyli dopasowuje końcówkę do głoski następującego po nim rzeczownika. W liczbie mnogiej odmienia się regularnie.
W pozycji po rzeczowniku lub kiedy występuje samodzielnie, jest w swojej formie podstawowej.
Powiemy zatem:
un ristorante molto buono
uno studente molto buono
una ragazza molto buona
un amico molto buono
un’amica molto buona
→ elizja (skrócenie) buono w rodzaju żeńskim w liczbie pojedynczej (buon’amica) jest formą bardzo popularną i najczęściej używaną w języku potocznym. Pełna forma (buona amica) również jest prawidłowa, choć rzadziej spotykana.
ZNACZENIE
→ coś zgodnego z ogólnie pojętą koncepcją dobra
Może to być na przykład: dobry uczynek (una buona azione), dobre zachowanie (una buona condotta), dobre intencje (buone intenzioni), dobre obyczaje (buon costume).
→ charakterystyka osoby, zwierzęcia
Przymiotnika buono użyjemy by opisać osobę:
– postępująca według zasad moralnych (una buona persona)
– kochającą, serdeczną, miłą, życzliwie nastawioną do innych np. dobry mąż (un buon marito); dobra matka (una buona madre);
– łagodną, skromną o prostych gustach i niewielkich potrzebach np. to dobry mężczyzna (è un buon uomo); to dobrzy ludzie (è buona gente)
– uległą, posłuszną np. dobry syn (un buon figlio); może się odnosić także do zwierząt np. dobry pies (un buon cane).
→ do opisania dobrej jakości
Dobra muzyka (una buona musica); dobry, wartościowy film (un buon film) czy ksiązka (un buon libro).
→ wyrażenia rzeczy przyjemnych dla zmysłów
Dobre wino (un buon vino); dobry smak; (un buon sapore) ; dobry zapach (un buon profumo). Zachwalając smak powiemy: che buono! lub quanto è buono!
→ określenia dobrego fachowca, eksperta w swojej dziedzinie
Dobry nauczyciel (un buon insegnante); dobry mechanik (un buon meccanico); dobry aktor (un buon attore).
→ dobry, właściwy do spełniania jakiejś funkcji
Woda dobra do picia ( un’acqua buona da bere); dobra mąka na chleb (una farina buona per il pane).
→ korzystny, użyteczny, tani
Dobra, użyteczna praca (un buon impiego); dobra, korzystna cena ( un prezzo davvero buono).
→ przychylny, sprzyjający , szczęśliwy, udany
Buono użyjemy, by życzyć komuś szczęścia i powodzenia, np.: dobrej podróży (buon viaggio), z okazji urodzin (buon compleanno), wakacji (buone vacanze).
Dobra może być również okazja (una buona occasione); dobry znak (un buon segno); korzystna, dobra godzina, by to zrobić ( è l’ora buona per farlo).
→ dla wzmocnienia przekazu
W tym przypadku buono zazwyczaj występuje w połączeniu z liczebnikiem, np. potrzeba dobrych 20 minut, żeby dojechać do stacji (ci vogliono 20 minuti buoni per arrivare alla stazione).
→ idiomy
a buon mercato – tani, w dobrej cenie (gli affitti in questo quartiere non sono a buon mercato)
alla buona – w prosty sposób, niewyrafinowany, niewyszukany, szybko bez przywiązywania wagi do szczegółow (stasera ho preparato una cena alla buona). W odniesieniu do osób na określenie kogoś skromnego, ciepłego, prostego, naiwnego.
con le buone – po dobroci (te lo chiedo con le buone)
con le buone o con le cattive– za wszelką cenę, nie przebierając w środkach (non riuscirai a convincermi con le buone o con le cattive)
di buona lena – energicznie (mettersi a studiare di buono lena)
di buon occhio – życzliwie, przyjaźnie, przychylnie ( l’horror è un genere che non è visto di buon occhio dalla critica )
essere un/una poco di buono – być niezłym gagatkiem, draniem (mi sembrava un brav’uomo, invece è un poco di buono)
essere di bocca buona – być kimś mało wybrednym, kogo łatwo czymkolwiek zadowolić (lui è di bocca buona, si accontenta facilmente)
essere tre volte buono – być za dobrym, wręcz naiwnym i głupim („Una volta buono è giusto, due volte buono è sacrosanto, tre volte buono, cioè essere tre volte buoni, è essere idioti” – G. D’Ambrosio Angelillo, Dostoevskij. L’uomo buono)
Dodaj komentarz