Odmiana czasowników nieregularnych + PDF

aktualizacja: 02/11/2025

We włoskim świecie większość czasowników to te, które trzymają się zasad. Kończą się na -are, -ere albo -ire, odmieniają się według prostych schematów i nie sprawiają większych problemów. Ale są też takie, które lubią chodzić własnymi ścieżkami — czasowniki nieregularne. Trochę nieprzewidywalne i niepokorne, ale absolutnie niezbędne, jeśli chcesz mówić po włosku.

---

Czym są czasowniki nieregularne

Czasowniki nieregularne nie trzymają się standardowych zasad odmiany. Niektóre zmieniają temat, inne mają nietypowe końcówki, a jeszcze inne potrafią zaskoczyć wymową. Nie oznacza to jednak, że każdy z nich to osobna historia. Włoski ma swoje schematy nawet w nieregularnościach — wystarczy je poznać grupami. Dobra wiadomość jest taka, że nie musisz uczyć się setek wyjątków. W praktyce wystarczy około 20–30 najczęściej używanych czasowników nieregularnych, bo to właśnie one pojawiają się w 90% codziennych rozmów.

W tym wpisie znajdziesz:

💡 Zanim przejdziesz dalej, warto zerknąć na wcześniejszy wpis: [Czas teraźniejszy po włosku – presente indicativo]. Tam znajdziesz zasady odmiany czasowników regularnych, które są punktem odniesienia dla tego tematu.

---

Dlaczego czasowniki są nieregularne?

To efekt naturalnej ewolucji języka. Wiele form nieregularnych to pozostałość po łacinie, gdzie słowa odmieniały się inaczej. Z biegiem czasu zaczęto je skracać, łączyć i upraszczać wymowę, a niektóre stare formy po prostu „przetrwały”, mimo że nie pasują do współczesnych zasad.

Dlatego na przykład:

• andare ma formy pochodzące z trzech różnych czasowników (łac. vadere, ire, ambulare),
• essere pochodzi z aż czterech dawnych źródeł (!),
• a fare odziedziczyło swoje faccio po łacińskim facĕre.

Zatem, nie ma tu chaosu, tylko historia, która nadal żyje w języku.

🇮🇹Odmiana czasowników nieregularnych

Włoskie czasowniki nieregularne możemy podzielić na rodziny. Każda z nich ma własny rytm i wspólny sposób odmiany. Dzięki temu zamiast zapamiętywać 30 osobnych schematów, nauczysz się 7 logicznych wzorców.

---

1️⃣ Fundamenty języka – ESSERE i AVERE

Najważniejsze włoskie czasowniki. Bez nich nie opowiesz kim jesteś, skąd jesteś ani co masz.
To one tworzą wszystkie czasy złożone.

• essere – być (sono, sei, è, siamo, siete, sono)
• avere – mieć (ho, hai, ha, abbiamo, avete, hanno)

Uwaga:
– essere tylko środkowa forma è ma akcent — warto go zapamiętać, bo e bez akcentu znaczy po prostu „i”.
– avere wymawiamy: 
io ho → [o], 
tu hai → [aj], 
lui ha → [a], ponieważ w języku włoskim litera h jest niema (czyli nigdy się jej nie wymawia).

---

2️⃣ Codzienne akcje – FARE i DARE

Dwa krótkie, ale niezbędne czasowniki. Fare mówi o tym, co robisz, dare – co dajesz lub oferujesz.
Występują w setkach zwrotów: fare colazione, dare una mano, fare tardi…

• fare – robić (faccio, fai, fa, facciamo, fate, fanno)
• dare – dawać (do, dai, dà, diamo, date, danno)

Uwaga:
– pamiętaj o akcencie w 3 osobie liczby pojedynczej dà, ponieważ da bez akcentu to przyimek „z” lub „od”. Akcent jest obowiązkowy także w piśmie.

---

3️⃣ Ruch w dwie strony – ANDARE i VENIRE

Klasyczne czasowniki ruchu. Andare – ruch od mówiącego, venire – ruch w jego stronę. Warto znać też uscire – wychodzić – bo zachowuje się podobnie.

• andare – iść, jechać (vado, vai, va, andiamo, andate, vanno)
• venire – przychodzić (vengo, vieni, viene, veniamo, venite, vengono)
• uscire – wychodzić (esco, esci, esce, usciamo, uscite, escono)

---

4️⃣ Czasowniki modalne i pokrewne

Czasowniki, które łączą się z innym czasownikiem w bezokoliczniku, by wyrazić zamiar, możliwość, obowiązek lub umiejętność. Występują bardzo często i stanowią podstawę codziennej komunikacji:

• potere – móc (posso, puoi, può, possiamo, potete, possono)
• volere – chcieć (voglio, vuoi, vuole, vogliamo, volete, vogliono)
• dovere – musieć (devo, devi, deve, dobbiamo, dovete, devono)
• sapere – wiedzieć / umieć (so, sai, sa, sappiamo, sapete, sanno)
• dire – mówić (dico, dici, dice, diciamo, dite, dicono)

---

5️⃣ Trzymam i przychodzę – rodzina -tenere / -venire

Wszystkie mają wspólne nieregularności – w pierwszej osobie liczby pojedynczej kończą się na -ngo,
a w drugiej i trzeciej osobie liczby pojedynczej pojawia się forma z ie (tieni, tiene / vieni, viene).

• tenere – trzymać (tengo, tieni, tiene, teniamo, tenete, tengono)
• mantenere – utrzymywać (mantengo, mantieni, mantiene, manteniamo, mantenete, mantengono)
• ottenere – otrzymywać (ottengo, ottieni, ottiene, otteniamo, ottenete, ottengono)
• appartenere – należeć (appartengo, appartieni, appartiene, apparteniamo, appartenete, appartengono)
• venire – przychodzić (vengo, vieni, viene, veniamo, venite, vengono)

---

6️⃣ Robię, prowadzę, tłumaczę – rodzina -durre / -ducere

Wszystkie pochodzą od łacińskiego ducere („prowadzić”) i mają wspólną cechę: -duco, -duci, -duce…Krótko mówiąc – rodzina z antycznym rodowodem.

• tradurre – tłumaczyć (traduco, traduci, traduce, traduciamo, traducete, traducono)
• condurre – prowadzić (conduco, conduci, conduce, conduciamo, conducete, conducono)
• produrre – produkować (produco, produci, produce, produciamo, producete, producono)
• ridurre – redukować (riduco, riduci, riduce, riduciamo, riducete, riducono)

---

7️⃣ Pojedynczy klasycy

To nie jest jedna „rodzina” w sensie gramatycznym, ale łączy je wspólny rytm – wszystkie opowiadają o życiu: o tym, jak żyjemy, czujemy, zostajemy czy odchodzimy.

• vivere – żyć (vivo, vivi, vive, viviamo, vivete, vivono)
• rimanere – zostawać (rimango, rimani, rimane, rimaniamo, rimanete, rimangono)
• morire – umierać (muoio, muori, muore, moriamo, morite, muoiono)
• bere – pić (bevo, bevi, beve, beviamo, bevete, bevono)
• stare – być, czuć się (sto, stai, sta, stiamo, state, stanno)

Jak się ich uczyć skutecznie

Włoskie czasowniki nieregularne wydają się trudne tylko wtedy, gdy próbujemy uczyć się ich „z listy”.
Znacznie skuteczniej jest poznawać je w kontekście – w zdaniach, w rozmowie, w żywym języku.

---

1️⃣ Ucz się grupami, nie pojedynczo

Włoski ma swoje rytmy i wzorce – nawet w wyjątkach.
Zamiast zapamiętywać każdy czasownik osobno, ucz się ich rodzinami, czyli według wspólnych schematów:
tenere – mantenere – ottenere, tradurre – condurre – produrre…
Dzięki temu zobaczysz, że pozorny chaos ma swoją logikę.

---

2️⃣ Powtarzaj w rytmie

Odmiana włoskich czasowników ma melodię.
Powtarzaj je na głos – powoli, rytmicznie, jak wers piosenki:
vado, vai, va, andiamo, andate, vanno.
Słuch i wymowa działają razem – dzięki temu szybciej rozpoznasz poprawne formy w rozmowie.

---

3️⃣ Ucz się w zdaniach – to najskuteczniejsza metoda

Sam czasownik to za mało.
Prawdziwa nauka zaczyna się wtedy, gdy widzisz, jak działa w zdaniu.

Faccio colazione ogni mattina. – Jem śniadanie każdego ranka.
Vieni con me? – Idziesz ze mną?
Devo studiare domani. – Muszę się uczyć jutro.

Takie przykłady uczą znaczenia, sposobów użycia i szyku, a nie tylko formy. To właśnie kontekst sprawia, że zapamiętujesz automatycznie.

---

4️⃣ Powtarzaj regularnie

Krótko, ale codziennie.
Kilka minut dziennie wystarczy, żeby forma utrwaliła się naturalnie w pamięci długotrwałej. Najlepiej wracać do tych samych czasowników po kilku dniach – w nowych zdaniach lub sytuacjach.

---

5️⃣ Zacznij od najczęściej używanych

Nie ucz się wszystkiego naraz.
Najpierw opanuj te, które pojawiają się w większości codziennych rozmów:
essere, avere, fare, andare, venire, potere, volere, dovere, dire, sapere.
Kiedy zrozumiesz ich logikę, pozostałe przyjdą łatwiej.

---

💡 Włoski, jak każdy język, żyje w kontekście – nie w tabelkach. Dlatego im częściej widzisz i słyszysz go w prawdziwych zdaniach, tym szybciej zaczynasz myśleć po włosku, a nie tylko tłumaczyć słowa.