Czas teraźniejszy – presente indicativo

Czas teraźniejszy to po włosku presente indicativo. Jest to pierwszy czas jaki poznajemy rozpoczynając naukę języka włoskiego i już na starcie czeka nas miła niespodzianka. Otóż w pewnych sytuacjach możemy go stosować nie tylko do opisywania teraźniejszości, ale również przyszłości i przeszłości! Przyznacie, że brzmi to zachęcająco! Jeśli zatem jesteście już odpowiednio zmotywowani, przejdźmy do szczegółow.

Czas teraźniejszy – odmiana

Zacznijmy od krótkiej charakterystyki presente indicativo. Otóż jest to czas charakteryzujący się trzema rodzajami odmian czasowników, a tym co decyduje do której grupy przynależą (i tym samym jak się odmieniają) jest ich końcówka. Mogą kończyć się na -are, -ere, -ire.

To dotyczy się wszystkich czasowników odmieniających się regularnie. Istnieje bowiem grupa czasowników nieregularnych, które nie poddają się żadnym wzorom odmian i trzeba się ich po prostu nauczyć na pamięć.

Temat czasowników nieregularnych omówiony zostanie w kolejnym wpisie.

	I grupa -are	II grupa -ere	III grupa -ire	III grupa -ire
io (ja)	-o	-o	-o	-isco
tu (ty)	-i	-i	-i	-isci
lui (on) lei (ona)	-a	-e	-e	-isce
noi (my)	-iamo	-iamo	-iamo	-iamo
voi (wy)	-ate	-ete	-ite	-ite
loro (oni)	-ano	-ono	-ono	-iscono

Odmieńmy kilka przykładowych czasowników:

	I grupa -are	II grupa -ere	III grupa -ire	III grupa -ire
	parlare mówić	scrivere pisać	sentire słyszeć	capire rozumieć
io (ja)	parlo mówię	scrivo piszę	sento słyszę	capisco rozumiem
tu (ty)	parli mówisz	scrivi piszesz	senti słyszysz	capisci rozumiesz
lui (on) lei (ona)	parla mówi	scrive pisze	sente słyszy	capisce rozumie
noi (my)	parliamo mówimy	scriviamo piszemy	sentiamo słyszymy	capiamo rozumiemy
voi (wy)	parlate mówicie	scrivete piszecie	sentite słyszycie	capite rozumiecie
loro (oni)	parlano mówią	scrivono piszą	sentono słyszą	capiscono rozumieją

Jak widzimy, istnieją dwa typy odmiany czasowników kończących  się na -ire. Inne czasowniki 3 koniugacji, które odmieniają  się jak finire to np.:

Informację o tym, któremu typowi odmiany podlega dany czasownik znajdziesz w słowniku.

Odmiana czasowników – analiza

• PARLARE – czasownik I grupy kończący się na -are

Odejmujemy od  tematu* czasownika końcówkę -are ⇒ zostaje nam parl  ⇒ dodajemy końcówkę osobową zgodnie z tabelką powyżej

parlare – mówić

parl – are

parl -o mówię

parl -i mówisz

parl -a mówi

parl -iamo mówimy

parl -ate mówicie

parl -ano mówią

*temat czasownika to to, co zostaje po odjęciu końcówki

---

• SCRIVERE – czasownik II grupy kończący sie na -ere

sent – ire

odejmujemy od  tematu czasownika końcówkę -ere ⇒ zostaje nam scriv  ⇒ dodajemy końcówkę osobową

scrivere – pisać

scriv – ere

scriv -o piszę

scriv -i piszesz

scriv -e pisze

scriv -iamo piszemy

scriv -ete piszecie

scriv -ono piszą

---

• SENTIRE – czasownik III grupy, pierwszego typu kończący sie na -ire

odejmujemy od  tematu czasownika końcówkę -ire ⇒ zostaje nam sent  ⇒ dodajemy końcówkę osobową

sentire – słyszeć

sent -o słyszę

sent -i słyszysz

sent -e słyszy

sent -iamo słyszymy

sent -ite słyszycie

sent -ono słyszą

---

• CAPIRE – czasownik III grupy, drugiego typu kończący sie na -ire

odejmujemy od  tematu czasownika końcówkę -ire ⇒ zostaje nam cap  ⇒ dodajemy końcówkę osobową

capire – rozumieć

cap – ire

cap -isco rozumiem

cap -isci rozumiesz

cap -isce rozumie

cap -iamo rozumiemy

cap -ite rozumiecie

cap -iscono rozumieją

UWAGA!

Czasowniki z I koniugacji, które kończą się na:

 -care, – gare, 

aby zachować swoją wymowę otrzymują  -h w drugiej osobie liczby pojedynczej oraz w pierwszej osobie liczby mnogiej

	I grupa -care	I grupa -gare
	giocare grać	pagare płacić
io (ja)	gioc -o	pag -o
tu (ty)	gioc -hi	pag -hi
lui (on) lei (ona)	gioc -a	pag -a
noi (my)	gioc -hiamo	pag -hiamo
voi (wy)	gioc -ate	pag -ate
loro (oni)	gioc -ano	pag -ano

Czasowniki z I koniugacji, które kończą się na:

-ciare, – giare, -iare,

aby zachować swoją wymowę tracą  -i w drugiej osobie liczby pojedynczej oraz w pierwszej osobie liczby mnogiej.

	I grupa -ciare	I grupa -giare	I grupa -iare
	baciare całować	mangiare jeść	cominciare zaczynać
io (ja)	baci -o	mangi -o	cominci -o
tu (ty)	bac -i	mang -i	cominc -i
lui (on) lei (ona)	baci -a	mangi -a	cominci -a
noi (my)	bac -iamo	mang -iamo	cominc -iamo
voi (wy)	baci -ate	mangi -ate	cominci -ate
loro (oni)	baci -ano	mangi -ano	cominci -ano

Czasowniki II koniugacji kończące się na:

-gere.

Nie zmienia się pisownia, a wymowa – tracą miękkie brzmienie przed samogłoską o.

	II grupa -gere
	leggere czytać
io (ja)	legg -o
tu (ty)	legg -i
lui (on) lei (ona)	legg -e
noi (my)	legg -iamo
voi (wy)	legg -ete
loro (oni)	legg -ono

Kiedy używamy czasu teraźniejszego

Czas teraźniejszy jest to czas, którego możemy używać nie tylko mówiąc o bieżących wydarzeniach, ale również mówiąc o tym, co jest zaplanowane i wydarzy się w bliskiej przyszłości.

Czasu teraźniejszego używamy (podobnie jak w języku polskim),  do wyrażenia:

–czynności teraźniejszych

Oggi piove a dirotto. Dzisiaj leje jak z cebra.

–czynności zwyczajowych, powtarzających się

Di solito per andare a scuola prendo  l’autobus. Zazwyczaj jadę do szkoły autobusem.

–twierdzeń o charakterze ponadczasowym, uniwersalnym

Lo zucchero è dannoso.  Cukier szkodzi.

–opisów osób, zwierząt, przedmiotów i miejsc

La mia ragazza e bassa e magra. Moja dziewczyna jest niska i szczupła.

–instrukcji i zaleceń

Per arrivare alla stazione devi girare a destra. Aby dojść do stacji  musisz skręcić w lewo.

–zaproszeń, propozycji oraz ich akceptacji lub odmowy

Vieni con me al cinema stasera? Si, ci vengo volentieri. Pójdziesz ze mną dzisiaj wieczorem do kina? Tak, chętnie  pójdę.

Włoski czas teraźniejszy (w odróżnieniu od języka polskiego), służy również do wyrażenia zaplanowanych czynności, które na pewno nastąpią w bliskiej przyszłości.

Ti telefono appena torno a casa. Zadzwonię do ciebie, jak tylko wrócę do domu.

Domani, quando torno dal lavoro, vado a fare la spesa. Jutro, jak tylko wrócę z pracy, pojdę zrobić zakupy.

A settembre vado in vacanza. We wrześniu jadę na wakacje.

Możemy również posłużyć sie tym czasem mówiąc o wydarzeniach historycznych. Jest to bardzo często spotykana forma w literaturze, dziennikarstwie, ale i w języku mówionym. Opisywanie przeszłych wydarzeń za pomocą czasu teraźniejszego to presente storico.

Napoleone muore il 5 maggio del 1821. Napoleon umiera 5 maja 1821.

Leonardo da Vinci nasce in Toscana. Leonardo da Vinci rodzi się w Toskanii.

Nel 1492 Cristoforo Colombo scopre L’America. W 1492 Krzysztof Kolumb odkrywa Amerykę.