Znaczenie i zastosowanie słówka mica

Co oznacza słówko mica? Czy macie czasem wątpliwości jak je właściwie przetłumaczyć? Jakie jest jego zastosowanie? Czy jest ono dialektalne i lepiej go unikać, czy też można się nim posługiwać bez obaw?

Odpowiedź na te pytania, a także historię jego pochodzenia, sposoby użycia oraz kilka innych ciekawostek znajdziesz w poniższym artykule.

Non è mica difficile!

Mica, to jedno z tych włoskich słówek, które są we Włoszech powszechnie używane w języku codziennym, a którego zrozumienie i właściwe zastosowanie często sprawia problemy uczącym się języka włoskiego. Dlaczego? Albowiem trudno jest jednoznacznie je określić, spełnia w zdaniu różne funkcje i jest składnikiem wielu stałych wyrażeń.

Jest często uważane za dialektalne, a takie przekonanie być może wypływa z faktu, że jest słowem należącym do rejestru języka potocznego, kolokwialnego. Słownik języka włoskiego dowodzi jednak, że nie tylko nie należy ono do dialektu, ale pojawiło się już w jego pierwszym historycznym wydaniu (Akademia della Crusca, 1612). Obecnie jest powszechnie używane przede wszystkim w Toskanii i na północy Włoch. A inne jego formy wciąż są obecne w wielu dialektach, na przykład pod postacią miga lub minga.

Co oznacza słówko mica?

Słówko mica wywodzi się z języka łacińskiego i początkowo oznaczało okruch chleba, a pierwsze jego ślady w literaturze odnajdujemy w pochodzącym z I wieku n.e. Satyrykonie Petroniusza. Stopniowo jego pierwotne znaczenie ewoluowało i z czasem zaczęto go używać również na określenie odrobiny, niewielkiej części czegoś.

Jak podaje słownik języka włoskiego, obecnie słówko mica oznacza nic, wcale (*) i w takim znaczeniu po raz pierwszy pojawiło się w literaturze w XII wieku w Ritmo di Sant’Alessio. Jego synonimami są per niente, affatto, per nulla. Znaczenie zawarte w słowniku nie wyjaśnia nam jednak wszystkich możliwości jego użycia. Dowiedzmy się zatem w jakich sytuacjach możemy je wykorzystać.

Wzmocnienie przeczenia

Mica jest przysłówkiem, ale może pełnić w zdaniu rożne funkcje. Jedną z możliwości jest wykorzystanie go jako wzmocnienie przeczenia. Co to oznacza? Otóż możemy go użyć, gdy chcemy wyrazić przeczenie bardziej dosadnie, czyli mocniej je zaakcentować.

Zastosowane w ten sposób możemy przetłumaczyć jako przecież, chyba.

Co istotne, mica nie jest niezbędne, aby nadać zdaniu znaczenie. Poniższy przykład pozwoli nam zaobserwować, że bez niego sens zdania pozostaje ten sam.

Wyobraź sobie taką sytuację: mama po raz kolejny mówi synowi, że ma posprzątać pokój. Ten, zirytowany ciągłym przypominaniem, w końcu odpowiada – Ho sentito. Non sono mica sordo! Słyszałem. Nie jestem przecież głuchy! Gdyby emocje były mniejsze, mógłby powiedzieć – Ho sentito. Non sono sordo. Słyszałem. Nie jestem głuchy. Sens zdania pozostaje ten sam, a różni je tylko ładunek emocjonalny, który w zdaniu z mica jest większy.

Non è mica vero!

Może być również odpowiedzią na pytanie, które z góry zakłada naszą pozytywną odpowiedź albo na twierdzenie zakładające coś, co według nas nie jest prawdą. Zatem chcesz odpowiedzieć, że to nieprawda i wcale tak nie jest!

W trakcie rozmowy, ktoś uważa, że uległeś zbytnio emocjom, mówisz za głośno – Calmati! Non alzare la voce ! Uspokój się! Nie podnoś głosu! Ty jednak uważasz, że nie straciłeś kontroli, twój ton nie jest nieodpowiedni i odpowiadasz – Non alzo mica la voce! Wcale nie podnoszę głosu!

Kolejny przykład:

Widząc, że szykujesz się do wyjścia, mama zakłada, że idziesz do sklepu i prosi byś kupił/a jej chleb. – Visto che vai al negozio, mi puoi comprare il pane? Skoro idziesz do sklepu, to możesz mi kupić chleb? Ale ty wcale nie wybierasz się do sklepu i odpowiadasz – Non vado mica al negozio, vado dal dottore. Wcale nie idę do sklepu, idę do lekarza.

Wyrażanie wątpliwości lub pytanie

Kolejną funkcją jaką może pełnić w zdaniu jest funkcja pytająca. Możemy użyć go w sytuacji, kiedy chcemy wyrazić wątpliwość w formie pytania.

W tym znaczeniu przetłumaczymy je jako czasem, przypadkiem, chyba, może.

– Non ci sentiamo da tanto. Non ti sei mica offeso? Dawno się nie słyszeliśmy. Chyba się nie obraziłeś? Czy czasem (przypadkiem) się nie obraziłeś?

Non hai mica visto il mio telefono? Czy nie widziałeś przypadkiem (czasem, może) mojego telefonu?

Miejsce w zdaniu

Zastosowanie mica po czasowniku

Jeśli mica stoi po czasowniku, to towarzyszy mu przeczenie non. Mamy zatem w zdaniu podwójne przeczenie (mica i non). To ważna zasada, o której musimy pamiętać. Mianowicie mica znajdujące się po czasowniku wymaga podwójnego przeczenia.

Non hai mica trovato il mio portafoglio? Czy czasem nie znalazłeś mojego portfela?

Non sei mica malato? Chyba nie jesteś chory?

Non ti sei mica offeso? Chyba się nie obraziłeś?

Non è mica male questo vino. Całkiem niezłe to wino.

Zastosowanie mica przed czasownikiem

Inna możliwość, to użycie mica przed czasownikiem, ale w tym wypadku bez podwójnego przeczenia. Jest to forma rzadziej spotykana, jednak wciąż poprawna.

Możemy zatem powiedzieć:

Non sei mica malato lub mica sei malato.

Czy też:

Non ti sei mica offeso lub mica ti sei offeso.

Albo:

Non è mica male questo vino lub mica male questo vino.

Forma dialektalna

Za niepoprawną formę, a często spotykaną w dialektach, uważane jest natomiast użycie mica po czasowniku, natomiast bez zachowania zasady podwójnego przeczenia.

Spójrzmy na poniższą tabelę:

DIALEKT forma niepoprawna	JĘZYK WŁOSKI forma bez wzmocnienia	JĘZYK WŁOSKI forma ze wzmocnieniem
Parla mica poco.	Non parla poco.	Non parla mica poco. Mica parla poco.
Ho mica letto il libro.	Non ho letto il libro.	Non ho mica letto il libro. Mica ho letto il libro.

Mica tanto i mica male

Mica jest także składnikiem takich stałych wyrażeń jak mica male i mica tanto. Czy wiesz co oznacza słówko mica w tym przypadku?

Mica tanto oznacza niedużo, niewiele, niezbyt, nie za bardzo. Używamy go chcąc wyrazić, że nie do końca jesteśmy z czegoś zadowoleni lub że coś nie jest wystarczające, jest trochę poniżej naszych oczekiwań. Jest w porządku, owszem, nie jest złe, ale mogłoby być jeszcze lepsze czy mogłoby być czegoś więcej. Inaczej po włosku możemy powiedzieć non tanto, non molto.

Hai dormito? Mica tanto! Spałeś? Niewiele!

Hai mangiato? Mica tanto! Jadłeś? Niewiele!

Non sono mica tanto contento del risultato dell’esame. Nie jestem zbytnio zadowolony z wyników egzaminu.

Za pomocą mica male wyrazimy pozytywną opinię o czymś lub kimś. Najbliższe temu wyrażeniu jest polskie całkiem niezłe. Oznacza, że coś jest całkiem dobre – choć może nie w pełni takie jakiego byś oczekiwał, nie jest idealne.

Mica male questo libro! Niezła ta książka.

Non è mica difficile. To wcale nie jest trudne.

Hai visto quella machina? Mica male. Widziałeś ten samochód? Niezły!

Mica male questa pasta, vero? Nie jest zły ten makaron, prawda?

Podsumowanie

Reasumując, użycie mica jako wzmocnienia przeczenia nie jest obowiązkiem, ale naszym wyborem. To samo zdanie, zachowując jego sens, możemy powiedzieć na wiele sposobów.

Spójrzmy:

non è mica vero = mica è vero = non è vero = non è affatto vero = non è per niente vero = non è vero per niente

non sono mica arrabbiato = mica sono arrabbiato = non sono arrabbiato = non sono affatto arrabbiato = non sono per niente arrabbiato = non sono arrabbiato per niente

Pamiętajmy również, że jest to słówko potoczne, stosowane w codziennym języku mówionym. Zatem możemy je użyć w rozmowie czy wiadomościach tekstowych z przyjaciółmi, rodziną i znajomymi, ale nie ma zastosowania w języku formalnym.

A na zakończenie dla utrwalenia zasady podwójnego przeczenia, posłuchajmy piosenki!